Zaburzenia metabolizmu kostnego

Jałowa martwica kości – co to takiego i kogo dotyczy?

Jałowa martwica kości to grupa chorób, których wspólną cechą jest nekroza kości lub jej fragmentów, niezwiązana z udziałem zakażenia drobnoustrojami. Jako przyczynę powstawania martwic aseptycznych uznaje się zaburzenie ukrwienia jądra kostnienia kości, powstałe na różnorodnym tle (zator, uraz, zakrzep, itp.). Początkowo martwy fragment kostny ulega wchłonięciu, a następnie zostaje odbudowany. Na skutek działania sił i obciążeń, odbudowywany fragment ulega często deformacji. Choroby te występują szczególnie często w wieku dziecięcym i u osób młodych.

Halluxy – co to takiego i kogo dotyczy?

Haluks to choroba zwyrodnieniowa, polegająca na zniekształceniu stopy. Choroba dotyczy głównie kobiet - paluch koślawy dotyka prawie połowę z nich. Przyczynia się do niego nadwaga, noszenie butów na wysokich obcasach, stojący tryb życia oraz płaskostopie. Haluks to schorzenie utrudniające funkcjonowanie i powodujące duży ból oraz trudności w chodzeniu. Niestety, w dużej mierze to właśnie sami chorzy są odpowiedzialni za pojawienie się zwyrodnienia palca i stawu, nosząc złe obuwie, dopuszczając do nadwagi, unikając ruchu...

Wysoki obcas i niewygodne obuwie powoduje przeciążenie przedniej części stopy (przodostopia), a buty z ostrym czubkiem zwiększają ucisk na paluch i łuk poprzeczny stopy, co doprowadza do deformacji palców, rozwoju płaskostopia poprzecznego i bólu. Pod wpływem zniekształceń stopa zaczyna inaczej pracować: nierównomiernie rozkłada się ciężar ciała, paluch przestaje być mocnym punktem podparcia w czasie chodu, pogarsza się wytrzymałość struktur, które stabilizują stopę, mięśnie stają się słabsze. Nadmiernemu przeciążeniu ulega wewnętrzna krawędź stopy. Nieprawidłowemu ustawieniu palca towarzyszą zmiany chorobowe stawu w postaci bolesnego, często zmienionego zapalnie zgrubienia u podstawy palca, po wewnętrznej stronie stopy. Zwykle Pacjent zwleka z wizytą u lekarza i podjęciem terapii. Kiedy już dociera na badanie, zazwyczaj deformacja i ból są już zaawansowane. Chorzy mają problemy z kupnem butów (ucisk obuwia na zniekształcony paluch potęguje objawy i wywołuje stan zapalny wokół uwypuklenia głowy i kości śródstopia oraz zaczerwienienie i ból). Objawami towarzyszącymi mogą być też: zapalenie wysiękowe kaletki na wysokości stawu śródstopno-paliczkowego, kaletka (woreczek wypełniony śluzem w miejscu tarcia na wystającą kość przy paluchu), bolące zgrubienia naskórka, który jest odpowiedzią na ucisk, a także narastające stopniowo podwichnięcie stawu śródstopno-paliczkowego. Niekiedy do halluksów dochodzi zupełnie niezależnie od prowadzonego trybu życia i dbania o stopy. Mówimy wtedy o dziedzicznej skłonności do halluksów. Przy dużym stopniu zaawansowania zwyrodnień i utrudnień w codziennym funkcjonowaniu, konieczny może być zabieg operacyjny.

Stawy rzekome – co to takiego i jak powstaje?

Najprościej mówiąc są to zaburzenia zrostu kości. Mogą powstawać w wyniku braku zrostu kostnego lub w wyniku pojawienia się pseudo – stawu w miejscu urazu kostnego. Umowna granica czasowa, po której mówimy o pojawieniu się stawu rzekomego to okres po 9 miesiącach od urazu, gdzie w obrazie diagnostycznym nadal nie widać zrostu kostnego ani zmian regeneracyjnych. Najczęściej towarzyszą mu utrzymujące się stany bólowe, patologiczna ruchomość oraz powiększona ciepłota ciała w okolicy złamania. Przyczyny mogą wynikać ze skłonności organizmu do zaburzeń unaczynienia, dużych ubytków tkanki miękkiej lub kostnej lub utajonej infekcji w miejscu złamania. Może do nich dojść, gdy Pacjent cierpi na zespoły metaboliczne, pali tytoń lub nie dochowuje zaleceń lekarskich. Inną grupą złamań, narażoną na powikłania w postaci stawów rzekomych są błędy operatorów zaopatrujących uraz, wynikające z użycia złych technik zespoleń, źle dobranego typu zespolenia albo źle dobranej stabilizacji.

Oddzielająca jałowa martwica kostno – chrzęstna

Jest to zaburzenie związane ze zmianami zwyrodnieniowymi lub martwicą stawów. W przebiegu tej choroby, na skutek słabszego ukrwienia lub całkowitego braku unaczynienia fragmentu kości, dochodzi do jego obumarcia. Staje się to punktem wyjścia dla rozwoju zmian zwyrodnieniowych w stawie. Osoby z martwicą oddzielającą skarżą się głównie na ból w obrębie zajętych stawów, zanik mięśni i osłabienie zmienionych chorobowo kończyn. Najczęściej zaburzenia te dotyczą stawów kolanowych, kości ramiennej i stawu skokowego. Do głównych przyczyn martwicy oddzielającej zalicza się przeciążenia stawów, urazy – jednorazowe większe lub mniejsze, ale powtarzające się oraz zaburzenia naczynioruchowe. Istnieją także teorie, w myśl których przyczyny jałowej martwicy u dorosłych należy szukać w zaburzeniach rozwojowych, polegających na wytwarzaniu się odrębnych punktów kostnienia oddzielonych od nasady kostnej cienkim płaszczem chrzęstnym.

Istnieją dwie formy martwicy oddzielającej: postać typowa dla osób dorosłych oraz odmiana charakterystyczna dla osób młodych. Ta ostatnia wiąże się z reguły z lepszym rokowaniem. U młodych osób, z niedojrzałym układem kostnym, postępowanie zachowawcze pozwala zazwyczaj na wyleczenie aż 50% pacjentów. Powrót do całkowitej sprawności jest jednak długi i trwa od 10 do 18 miesięcy.

Choroba Perthesa - objawy i przyczyny

Jest jedną z odmian jałowej martwicy kości. Obejmuje głowę kości udowej. Dotyczy głównie chłopców między 3 a 14 rokiem życia. Jej przyczyną prawdopodobnie są anomalie ukrwienia głowy kości udowej lub zmiany hormonalne. Choroba zwykle trwa 3 do 5 lat. W bardzo niekorzystnym przebiegu może skutkować zmianami zwyrodnieniowymi. W każdym etapie trwania choroby istotne jest odciążenie kończyny oraz utrzymywanie mięśni bioder i nóg w dobrej kondycji oraz sprawności.

Choroba Osgood – Schlattera

Jest to odmiana jałowej martwicy kości, zlokalizowana w guzowatości kości piszczelowej. Dotyczy głównie dzieci przed zakończeniem okresu wzrostu, najczęściej w okresie dojrzewania. Dotyka dzieci, które bardzo aktywnie uczestniczą w różnego rodzaju sportach, opierających się na skakaniu, bieganiu i szybkich zmianach kierunku poruszania się. Choroba trwa od kilku miesięcy do kilku lat. Objawia się bólem przedniej części piszczeli podczas wysiłku lub ucisku.

Zespół Sudecka

Zespół Sudecka to choroba, która doprowadza do stopniowego zaniku (dystrofii) mięśni i ubytku kości. Niewyleczona na czas może doprowadzić do upośledzenia chorej części ciała, a dalej do kalectwa. Na jej rozwój narażone są przede wszystkim osoby po złamaniach kości, urazach stawów czy odmrożeniach. Jakie są przyczyny i objawy zespołu Sudecka? Jak przebiega leczenie? Jest to choroba, która ma wiele określeń: kompleksowy zespół bólu regionalnego, zespół algodystroficzny, zespół odruchowej dystrofii współczulnej, RDS, pourazowe rozrzedzenie lub zanik plamisty kości. Jej istotą jest postępujący zanik mięśni i kości oraz zesztywnienie stawów. Aby jednak rozróżnić zespół Sudecka od innych chorób, w przebiegu których dochodzi do dystrofii, należy rozpoznać pięć elementów: samoistny ból, bolesność uciskową, fizykalne objawy zaburzeń w lokalnym krążeniu, nadmierną potliwość i miejscową osteoporozę. Nie wiadomo dokładnie, co jest przyczyną zespołu Sudecka. Przypuszcza się, że jest za niego odpowiedzialna nieprawidłowa aktywność nerwów współczulnych, które unerwiają uszkodzoną część ciała. Znane są natomiast czynniki ryzyka rozwoju choroby. Do rozwoju zespołu Sudecka najczęściej dochodzi po złamaniach kości, urazach stawów, stłuczeniach tkanek miękkich, odmrożeniach, oparzeniach, a także po uszkodzeniach nerwów. Choroba zwykle atakuje staw skokowy oraz kości nadgarstka i ręki - zwłaszcza po złamaniu dalszej nasady kości promieniowej, skręceniu stawu nadgarstkowego i stłuczeniu opuszków palców. Czynnikiem sprzyjającym rozwojowi stanu chorobowego jest nieprawidłowo i zbyt ciasno założony opatrunek, który sprawia, że kończyna jest unieruchomiona w niewłaściwej pozycji. Poza tym zespół Sudecka może się pojawić w przebiegu choroby niedokrwiennej serca (choroby wieńcowej), po zawale serca, udarze mózgu (tzw. algodystrofia porażenna). Również stosowanie leków, np. barbituranów, cyklosporyny A, leków przeciwgruźliczych, może przyczynić się do rozwoju choroby (jest to tzw. algodystrofia polekowa). Inne czynniki ryzyka to zapalne choroby skóry, zespół cieśni nadgarstka i zaburzenia hormonalne.

Ostroga piętowa (inaczej: zapalenie rozcięgna podeszwowego) – objawy

Uciążliwy i uporczywy ból pięty to często spotykana dolegliwość. Potoczna nazwa tego schorzenia to ostroga piętowa, ze względu na często spotykane przy tego typu dolegliwościach na zdjęciach rentgenowskich wyrośla kostne w okolicy pięty. Jednak właściwszą nazwą jest zapalenie rozcięgna podeszwowego. Jako zapalenie rozcięgna podeszwowego określa się stan zapalny okolicy przyczepu bliższego rozcięgna podeszwowego oraz tkanek otaczających rozcięgno, powodujące ból utrudniający chodzenie. Choć w badaniu mikroskopowym tkanki rozcięgna podeszwowego stwierdza się przede wszystkim zmiany degeneracyjne (zwyrodnieniowe) a nie zapalne - to nazwa 'zapalenie rozcięgna podeszwowego' jest powszechnie używana. Zapalenie rozcięgna podeszwowego nie tylko może znacząco ograniczać sprawność Pacjenta ale niekiedy wyleczenie go frustruje zarówno chorego jak i lekarza. Charakterystyczne dla ostrogi piętowej jest ból samoistny i pojawiający się przy dotykaniu okolicy przyśrodkowej (wewnętrznej) strony pięty - przy przyczepie rozcięgna podeszwowego. Ból jest najbardziej nasilony przy stawianiu pierwszych kroków, zmniejsza się w miarę "rozchodzenia" się, a nasila znów przy dłuższym chodzeniu czy przeciążeniu.

Schorzenie to dotyka najczęściej osoby pomiędzy 40 a 60 rokiem życia. Czynniki, które zwiększają ryzyko jego wystąpienia to:

Otyłość, praca wymagająca długiego stania, intensywne uprawianie sportów biegowych, płaskostopie, ograniczenie zgięcia grzbietowego w stawie skokowym, wynikające najczęściej z przykurczu mięśni łydki. W 1/3 przypadków schorzenie dotyczy obu stóp.

Według danych z USA co setna wizyta u ortopedy spowodowana jest zapaleniem rozcięgna podeszwowego. Rozcięgno podeszwowe to mocna, włóknista struktura przypominająca taśmę, zlokalizowana w okolicy dolnej strony stopy (podeszwy). Od tyłu przyczepia się do przyśrodkowej części guza piętowego (i tu zwykle ulega przeciążeniu, w tym miejscu pojawia się ból). Ku przodowi rozcięgno poszerza się, dzieląc się na pięć części - każda z nich biegnie do stawu śródstopno-paliczkowego, przyczepiając się u podstawy paliczka bliższego palucha i pozostałych palców stopy. Podczas zgięcia palców ku górze (na przykład przy każdym kroku czy skoku) rozcięgno jest napinane - co powoduje uniesienie sklepienia poprzecznego stopy. Mechanizm ten został opisany w 1954 przez Hicksa i nazwany 'efektem kołowrotu". Podczas chodzenia na piętę działa siła równa 110% wagi ciała. Podczas biegu siła ta może przekraczać 200%. Specyficzna budowa tkanki podskórnej na pięcie (tkanka tłuszczowa zamknięta jest w przypominających plaster miodu włóknistych przegrodach) powoduje, że jest to bardzo wydajny absorber powtarzających się przy chodzeniu wstrząsów. Po 40 roku życia ta tkanka ulega stopniowemu zanikowi, zmniejszając swoje właściwości absorbcyjne i słabiej chroniąc guz piętowy przed urazami.

Pacjent, zgłaszający się do lekarza z powodu zapalenia rozcięgna podeszwowego podaje że odczuwa ból w okolicy pięty, nasilający się przy stawianiu pierwszych kroków po wstaniu z łózka, czy po dłuższym staniu. Ból zmniejsza się po "rozchodzeniu się" by na koniec dnia znów się nasilić. U około 30 % Pacjentów dolegliwości dotyczą obu stóp.

Kolano skoczka – objawy

Kolano skoczka jest zdecydowanie najczęstszą kontuzja wśród siatkarzy i wśród sportowców dyscyplin skocznościowych. Mechanizm urazowy w tej kontuzji dotyczy więzadła rzepki – struktury anatomicznej będącej przyczepem końcowym mięśnia czworogłowego uda. Więzadło to jest elementem przenoszącym siłę z głównego prostownika stawu kolanowego – m. czworogłowego – na podudzie, a dodatkowo stabilizuje kolano podczas fazy lądowania po każdym skoku. Mimo że jest to bardzo mocna struktura ścięgnista, to w trakcie wielokrotnych kroków biegowych może dochodzić do mikrouszkodzeń tkanki, a przy nieodpowiedniej regeneracji, w wyniku sumowania, do zmian przeciążeniowych.

Pacjenci skarżą się na ból w okolicy więzadła rzepki - szczególnie w części podrzepkowej, ale także nad rzepką czy na guzowatości kości piszczelowej – pojawiający się podczas biegu, schodzenia po schodach, przysiadu czy podskoku, sztywność i ból po wysiłku fizycznym oraz wrażenie niepewności i „uciekania” kolana. Często obserwowalne objawy to także obrzęk i osłabienie mięśni czworogłowego, łydki i pośladka.

Do głównych przyczyn kolana skoczka zaliczamy przede wszystkim przetrenowanie. Kolejnym częstym błędem jest niezadbanie o odpowiednią siłę mięśni kończyny dolnej. Właśnie w słabości mięśni czworogłowych i kulszowo – goleniowych upatruje się główny czynnik ryzyka. Na uwadze trzeba mieć fakt, że często brak siły może mieć związek z nieprawidłowym zakresem długości mięśnia. Stąd należy zwrócić uwagę na przykurcz mięśni czworogłowych, kulszowo – goleniowych i podudzia jako czynnik utrudniający prawidłową pracę więzadła rzepki.

Zapalenie ścięgna piętowego – co to jest?

Ścięgna piętowe współczesnego człowieka poddawane są szkodliwie intensywnym (bo sporadycznym) obciążeniom. W normalnej populacji przeciążenia te nasilają się z przybywaniem wagi ciała w miarę upływu lat (przekarmianie), czy też z okazjonalnym podejmowaniem się nadmiernych wysiłków fizycznych u prowadzących siedzący tryb życia i pracy. Z kolei, w pewnych grupach zawodowych (tancerze, cyrkowcy), oraz wśród sportowców wyczynowych przeciążenia ścięgna związane są ze zbyt intensywnym sumowaniem mikrourazów. Do zmian zapalnych predysponują również zmiany obuwia, używanie butów o niezbyt elastycznej podeszwie, z zapiętkiem nie dającym stabilizacji pięty, oraz bieganie po nierównym terenie (hamowanie przy zbieganiu i odbijanie się z palców przy podbieganiu). Istotną przyczyną zapalenia ścięgna mięśnia piętowego jest związana z wiekiem utrata fizjologicznej elastyczności m. trójgłowego łydki. Nierzadko, w wyniku wewnętrznego i zewnętrznego ucisku dochodzi do narastającego niedokrwienia ścięgna. Doprowadza to w końcu do zmniejszenia elastyczności i rozciągliwości tkanki ścięgnistej, a co za tym idzie do obniżenia jej wytrzymałości mechanicznej.

Objawem zapalenia ścięgna jest piekący ból w pierwszej fazie wysiłku, zmniejszający się w czasie jego trwania i narastający ponownie po jego zakończeniu. Ból pojawiać się tez może rano, po wstaniu z łóżka i ustępować w ciągu dnia. Poprzez dotyk stwierdza się zwykle tkliwość ścięgna na ucisk, na wysokości 3–5 cm. nad jego przyczepem do guza kości piętowej. W niektórych przypadkach ruchom stopy towarzyszą trzeszczenia w okolicy ścięgna. W stanach przewlekłych daje się wyczuć bolesne, kolbowate pogrubienia ścięgna lub drobne guzki.

Entezopatie – co to takiego?

Są to bolesne zmiany chorobowe przyczepów ścięgnistych mięśni do kośćca. Są one wynikiem działania zbytnich naprężeń i obciążeń. Istotą choroby jest uwalnianie się z chorobowo zmienionego podłoża chrząstki czy pozbawionej okostnej kości, pojedynczych włókien ścięgna.

Przemieszczenie wyrwanych włókien wraz z komórkami chrząstki czy kości w głąb ścięgna powoduje patologiczne kościotworzenie - powstawanie tzw. entezofitów, czyli specyficznych wyrośli kostnych. Proces chorobowy osłabia wydolność ścięgien, w wyniku czego może ono ulec przerwaniu w miejscu połączenia ścięgnisto-kostnego.